اولین دسته از آسانسور ها، آسانسور های کششی(Traction Elevators) هستند که از طریق کابلی که از روی یک چرخ گذرانده شده و به یک موتور الکتریکی متصل است عمل می کنند. وقتی موتور شروع به کار کردن می کند، چرخ را به حرکت در می آورد که این کار باعث کشیده شدن کابل شده و اتاقک آسانسور را جابجا می کند. چرخ و موتور الکتریکی به کار رفته در این نوع آسانسوردر اتاقکی در بالاترین طبقه ساختمان نصب می شوند که به آن موتورخانه گفته می شود. همچنین وزنه ای نیز به سر دیگر کابل متصل می شود تا جابجایی کابین آسانسور از طبقه ای به طبقه دیگر را تسهیل کند. در شکل سمت راست نمای شماتیکی از نحوه عملکرد آسانسور های کششی نمایش داده شده است.

آسانسور های کششی خود به سه دسته دیگر تقسیم می شوند:

آسانسور های کششی دنده ای

در این نوع از آسانسور ها، یک گیربکس به موتور الکتریکی متصل شده که سرعت بالا رفتن کابین آسانسور را تا ۱۵۰ متر بر دقیقه نیز افزایش می دهد.

آسانسور های کششی غیر دنده ای(گیرلس)

همان طور که از نام آن ها نیز بر می آید، این نوع آسانسور های کششی فاقد گیربکس هستند و در آن ها، موتور الکتریکی به طور مستقیم به چرخ متصل شده است. سرعت این نوع آسانسور های بسیار بیشتر از آسانسور های کششی دنده ای بوده و به ۶۰۰ متر بر دقیقه نیز می رسد.

آسانسور های کششی فاقد موتورخانه(MRL)

همانطور که قبلا نیز به آن اشاره شد، بیشتر آسانسور های کششی دارای موتورخانه ای هستند که در بالاترین طبقه ساختمان قرار گرفته و تمامی تجهیزات مربوط به آسانسور از قبیل موتور، تابلو فرمان و… در آن نصب می شوند. در این نوع از آسانسور ها، موتور و چرخ، مستقیما در بالای چاهک آسانسور نصب می شوند. مزیت این کار، دسترسی راحت تر در زمان نیاز به تعمیر و بازرسی و عدم نیاز به اختصاص یک اتاق کامل به موتور و تجهیزات آن است.

قبل از هر چیز بهتر است در مورد واژه «گیرلس» توضیح دهیم. واژه «گیر» یا Gear در زبان انگلیسی به معنای دنده یا چرخ دنده است و پسوند «لس» یا Less در زبان انگلیسی به معنای «بدون» است؛ بنابراین ترکیب این دو واژه که به صورت گیرلس نوشته و خوانده می شود به معنی وسیله ای است که دنده یا چرخ دنده نداشته باشد.
دسته سوم این گروه، آسانسورهای بدون گیربکس یا به اصطلاح گیرلس (Gearless) آسانسورهایی هستند که موتور آن ها فاقد گیربکس است و دور فلکه کششی در این آسانسورها به وسیله اینورتر (Inverter) یا درایو کنترل سرعت کنترل می شود. موتورهای آسانسورهای گیرلس معمولاً آهن ربای دائم یا Permanent Magnet هستند که راندمان بیشتری دارند. سابقاً در آسانسورهای گیرلس از موتورهای DC به منظور کنترل منحنی شتاب مثبت و منفی استفاده می شد ولی امروزه با پیشترفت تکنولوژی در ساخت مگنت های دائمی و الکترونیک قدرت، از موتورهای AC استفاده می شود.

موتورهای گیرلس انواع متفاوتی دارند که در ادامه به آن ها اشاره می شود:

• موتور AC با آهن ربای دائمی
• موتور AC ولتاژ متغیر و فرکانس متغیر
• موتور DC ولتاژ متغیر

تفاوت موتورهای گیرلس و موتورهای گیربکس دار آسانسور:

شاید اولین تفاوتی که در آسانسورهای گیرلس با موتورهای گیربکس دار به چشم بیاید این است که در موتورهای گیرلس، به دلایل نبود گیربکس، تکان و لرزش کمتری در کابین احساس می شود. هم چنین، موتورهای گیرلس نیازی به روغن کاری ندارند در حالی که عدم روغن کاری به موقع برای موتورهای گیربکس دار، می تواند باعث آسیب به آن ها شود. از نظر دور موتور نیز، آسانسورهایی که دارای موتور گیرلس هستند، با دور موتوری برابر با ۱۵۰ دور در دقیقه نسبت به موتورهای گیربکس دار با دور موتور دور ۱۵۰۰ در دقیقه، سر و صدای کمتری ایجاد می کنند و از طرفی موتورهای گیربکس دار چنانچه در ساختمان های پر مسافر و پر تردد استفاده شوند، می توانند خیلی زود داغ شوند که این امر باعث می شود سنسور دما حساس شده و موتور برای خنک شدن به صورت اتوماتیک خاموش شود و در نتیجه آسانسور برای مدتی متوقف شود در صورتی که دمای موتورهای گیرلس معمولاً بالا نمی رود.
هم چنین موتورهای گیربکس دار برای آغاز به کار خود، نیاز به دو تا سه برابر نیروی بیشتری نسبت به موتورهای گیرلس دارند و از نظر راندمان و بازدهی هم، موتورهای گیرلس ۹۸ درصد بازده دارند در حالی که موتورهای گیربکس دار تنها بازدهی برابر ۵۰ درصد دارد که نشانگر این است که موتورگیربکس دار دو برابر بیشتر از موتور گیرلس از انرژی استفاده می کنند.

حجم و وزن موتورهای گیرلس کمتر از حجم و وزن موتورهای گیربکس دار است و به همین دلیل می توان آن ها را به راحتی در آسانسورهای بدون موتورخانه نصب کرد.

مزایای موتور گیرلس آسانسور:

• نصب راحت و آسان موتورهای گیرلس
• نیاز به فضای کم به دلیل اندازه کوچک این موتورها
• راندمان نود درصدی آسانسورهای گیرلس
• عدم نیاز به روغن کاری مرتب
• کارکرد مناسب در ساعات پر ترافیک
• عدم نیاز به دستگاه خنک کننده برای موتور گیرلس
• امکان نصب بدون نیاز به موتورخانه
• داشتن قطعات مقاوم با طول عمر بالا
• فاقد آلودگی صوتی و سر و صدا
• کیفیت بالا در حرکت آسانسور